maviş
Yönetici
 |  Konu: TÜRK MÜZİĞİ NAZARİYAT-USULLER 1st Şubat 2010, 23:54 | |
| USUL HAKKINDA
Seslerin süre ve volümünü aynı anda gösteren kavrama VURUŞ denilir. Bu vuruşlar belirli şekillerle sıralanarak birer kalıp oluştururlar. Oluşan bu kalıba USUL denilir.
Usuller ikiye ayrılır: Basit ve Birleşik Usuller.
1 BASİT USULLER:
En basit usul iki vuruştan oluşur:
Önce yüksek volümlü bir vuruş: DÜM!
Ardından zayıfça bir vuruş: TEK!
Vuruşların süreleri eşit, ancak volümleri çok farklıdır.
Sonuç: DÜM +TEK. İşte bu bir usuldür ve her ölçüde tekrarlanır.
DÜM +TEK, DÜM + TEK, DÜM + TEK, DÜM +TEK...
Buna iki vuruşluk bir usul denilir.
Kimi kaynaklarda iki zamanlı usul de denilir
Bunun terimsel adı: NİM SOFYAN dır.
1.1 NİM SOFYAN
Bir eserin baş kısmında solda bu terimi gördüğünüzde bu eserin vuruşlarını kolayca anlamış olacaksınız. Ayrıca ; donanımın hemen akabinde 2/4 ifadesi varsa vuruşların her biri bir DÖRTLÜK nota değerindedir. 3/8 ifadesi kullanılmışsa vuruşların her biri SEKİZLİK nota değerindedir.
Yukarda anlattığımız gibi usul DÜM +TEK, DÜM + TEK, DÜM + TEK, DÜM +TEK... Şeklinde icra edilir.
1.2 SEMAİ
Türk müziğinde bir ölçü içinde üç vuruşun bulunduğu usule SEMAİ denilir. Batı müziğindeki VALS isimli dansın icra şeklidir. Vuruşlar sırayla: DÜM+TEK+TEK şeklindedir. Eserin başında ¾ ifadesi varsa vuruşların her biri bir DÖRTLÜK nota değerindedir. 3/8 ifadesi kullanılmışsa vuruşların her biri SEKİZLİK nota değerindedir.
2 BİRLEŞİK USULLER:
Yukarda anlattığımız basit usuller farklı kombinasyonlarla birbirlerine eklenerek çeşitli usuller elde edilmiştir.
2.1 DÖRT VURUŞLU USUL:
SOFYAN:
Yukarda anlattığımız basit usullerden Nim sofyanın iki adedinin bir ölçü içinde birleştirilmesinden meydana gelir. Zaten Nim sofyan demek yarım sofyan demektir iki yarım sofyanı birleştirerek bir sofyan elde edilmiştir.
Vuruşlar sırayla: DÜÜM+TE+KE şeklindedir. Görüldüğü gibi ilk vuruşun hem volümü yüksek, hem de iki vuruşluk süresi vardır. Eserin başında 4/4 ifadesi varsa vuruşların her biri bir DÖRTLÜK nota değerindedir. 4/8 ifadesi kullanılmışsa vuruşların her biri SEKİZLİK nota değerindedir.
2.2 BEŞ VURUŞLU USUL:
TÜRK AKSAĞI:
Yukarda anlattığımız basit usullerden Nim sofyan ile semainin bir ölçü içinde birleştirilmesinden meydana gelir. Vuruşlar sırayla: DÜÜM+TE EK+TEK şeklindedir. Görüldüğü gibi ilk vuruşun hem volümü yüksek, hem de iki vuruşluk süresi vardır. İkinci vuruşun ise volümü düşük ancak süresi iki vuruşluk süredir. Böylece; 2+2+1=5 vuruşluk bir ölçü tamamlanır. Eserin başında 5/4 ifadesi varsa vuruşların her biri bir DÖRTLÜK nota değerindedir. 5/8 ifadesi kullanılmışsa vuruşların her biri SEKİZLİK nota değerindedir. Uygulama genellikle: DÜM+TEK+TEK+DÜM+TEK, ŞEKLİNDEDİR. Nim sofyan ile semainin yer değiştirmesi halinde ortaya çıkan usuller Curcuna denilen karmaşık usulde görülecektir.
2.3 ALTI VURUŞLU USUL: YÜRÜK SEMAİ
Altı zamanlıdır. Vuruş şekli: DÜM, TEK, TEK, DÜM, TE EK
2.4 YEDİ VURUŞLU USULLER:
1 DEVRİHİNDÎ,
Bir semai + Bir sofyan= DÜM, TEK, TEK, DÜ ÜM, TE EK
2 DEVRİ TURAN
İki nim sofyan+ Bir semai = DÜ ÜM, TE EK, TE E EK,
2.5 SEKİZ VURUŞLU USULLER:
1 DÜYEK,
İki sofyan = DÜM, TE EK, TEK, DÜ ÜM, TE EK2 MÜSEMMEN
Semai +Nim sofyan+ semai = DÜ Ü ÜM, TE EK, TE E EK.
2.6 DOKUZ VURUŞLU USULLER:
1 AKSAK
Bir sofyan+ Bir Türk aksağı = DÜ ÜM, TE, KE, DÜ ÜM, TE EK, TEK.
2 EVFER
Bir sofyan+ Bir Türk aksağı = DÜ ÜM, TE, KE, DÜ ÜM, TEK, TE EK.
3 RAKS AKSAĞI
Bir Türk aksağı +Bir sofyan= DÜ ÜM, TE E EK, DÜ ÜM, TE EK.
4 OYNAK
Bir semai ve bir Yürük semai=DÜM, TEK, TEK, DÜ ÜM, TE EK, TE EK.
2.7 ON VURUŞLU USULLER:
1 AKSAK SEMAİ,
İki Türk aksağından meydana gelir=DÜ ÜM, TE, KA A, DÜ ÜM TE EK, TEK.
2 LENF FAHTE
Bir Türk aksağı, bir semai ve bir nim sofyandan meydana gelmiştir.:
DÜ ÜM, TE E EK, DÜM, TE EK, TE, KE.
3 CURCUNA
İki Türk aksağından meydana gelir=DÜ ÜM, TE, KA A, DÜ ÜM TE EK, TEK.
İcra da beşer vuruşluk bölümlerin yeri sık sık değişebilir.
4 ÇENG-İ HARBİ
İki nim sofyan, iki semaiden meydana gelmiştir:
DÜM, TEK, DÜM, TEK, DÜM, TE EK, DÜM, TEK, TEK. | |
|
