Tarihçesi
Niksar, Kelkit Irmağı ile Canik Dağları’nın kucaklaştığı, Karadeniz sahilleri ile Orta Anadolu bozkırlarının buluştuğu yerde, Karadeniz’i Akdeniz’e bağlayan yol üzerinde bulunduğu için tarih boyunca hem ekonomik, hem de siyasi olarak önemli bir mevkii olmuştur.
Bu özellikleri ile hem stratejik bir bölge, hem de insanların çok hoşuna giden bir iklim ve verimli topraklar Niksar’ı cazibe merkezi haline getirmiştir.
Niksar eski çağlarda Pontus adını taşıyan bölgenin içinde yer alıyordu. Yerleşme izlerine M.Ö.III.yy.da rastlanmaktadır. Bugünkü NİKSAR’ın yerinde bulunan ve adı bilinen en eski kent Hellenistik Kaberia’dır. Pontus kralı MİTHRİDATES VI’nın M.Ö.7l. yılında Roma Orduları Komutanı l. LUCULLUS’la yaptığı savaştaki yenilgisiyle bütün PONTUS ülkesiyle birlikte ROMA İMPARATORLUĞU’nun emrine girdi. M.S.l4-37 yıllarında Roma imparatorluğu TİBERİUS zamanında, kentin isminin NEOKAİZERİA (NEOKAİSERİA) olarak değiştirildiğini görüyoruz. Hıristiyanlığın yayılış dönemlerinde NEOKAİSERİA önemli bir merkez olmuştur. M.S.344-499 yıllarında meydana gelen iki büyük depremle kent tamamen yıkılmıştır.
XI.yy.ın sonuna kadar Bizans İmparatordluğuna bağlı kalan şehir bu tarihten sonra MELİK DANİŞMEND GAZİ tarafından DANİŞMENDLİLER BEYLİĞİ’ne katılmış ve bu Beyliğe bir süre Başkentlik yaparak NİKSAR adını almıştır.
XII.yy.da 2.Kılıçarslan Bizans İmparatorunu yenerek, son Danişmend Beyini de zehirleterek NİKSAR’ı SELÇUKLU topraklarına kattı. 1397 yılına kadar SELÇUKLU egemenliğinde kalan NİKSAR bu tarihten sonra YILDIRIM BEYAZIT zamanında OSMANLI idaresine girmiştir.
Coğrafi Durumu :
Niksar İlçesi,Orta Karadeniz bölümünün iç kesiminde yer alan Tokat İli’nin 11 ilçesinden biridir. Tokat İl merkezine 60 Km. mesafede yer alan Niksar İlçesinin güney doğusunda Reşadiye,kuzey batısında Erbaa,güneyinde Almus, güney batısında Tokat, kuzeyinde Ordu Vilayeti sınırları bulunmaktadır.
Canik dağlarının Kelkit vadisine inen eteklerinde kurulan ve Yeşilırmak’ın en büyük kolu olan Kelkit çayı Vadisi boyunca doğu-batı doğrultusunda uzanan Niksar; İç Anadolu’yu (Erzincan-Reşadiye-Niksar-Erbaa-Amasya yoluyla) batıya bağlayan yol kavşakları üzerinde bulunmaktadır.
Her türlü tarıma elverişli bir iklim yapısına sahip olan Niksar, Karadeniz iklimi ve İç Anadolu iklimi arasında geçiş sağlayan bir özelliğe sahiptir. Kışlar yağışlı ve ılık,yazları ise sıcak geçer. Yağışlar daha çok ilkbahar ve kış aylarında görülür.Niksar suyu bol ve arazisi verimli bir ilçe konumundadır.
Mahalli İdareler :
Belediyeler
Belediyelerin nüfusları ve Merkeze uzaklıkları:
Gürçeşme 23 Km asfalt 3796 nüfus(2000)
Yazıcık 27 Km asfalt 3765 nüfus (2000)
Gökçeli 35 Km asfalt 3016 nüfus (2000)
Yolkonak 7 Km asfalt 3259 nüfus (2000)
Özalan 30 Km.asfalt/stablize 2772 nüfus (2000)
Günebakan 29 Km asfalt 2595 nüfus (2000)
Kuyucak 17 Km asfalt 3034 nüfus (2000)
Serenli 13 Km asfalt/stablize 3188 nüfus (2000)
Köyler
442 sayılı Köy Kanununa göre tüzel kişiliği haiz 87 köyümüz bulunmaktadır.
EKONOMİK DURUM :
Niksar ekonomisi geniş ölçüde tarıma dayalıdır.Ekonomisinin temelini de tarım ve orman ürünlerine dayalı sanayi kuruluşları teşkil etmektedir.
Kelkit Çayı’nın sulamış olduğu Niksar Ovası tamamen sulu tarıma ayrılmış, iklim koşullarının elverişli olması durumunda turunçgiller dışında her türlü tarım ve sanayi ürünleri yetiştirilmektedir. Tarım ürünlerinin başında tahıllardan buğday, arpa, mısır ve baklagiller(nohut, mercimek, ve beyaz fasulye) gelmektedir. Sanayi ürünlerinden ise; şeker pancarı, tütün, mahlep, patates ve salçalık domates üretimi yapılmaktadır. Niksar ekonomisinde ceviz ve mahlebin önemli bir yeri bulunmaktadır. Niksar ekonomisinde ceviz ve mahlebin önemli bir yeri bulunmaktadır.
Yöreye özel bir ürün olan mahlep işlenerek tamamı yurtdışına pazarlanmakta ve ekonomiye katkı sağlamaktadır. Niksar ekonomisine şeker pancarı ve tütününde önemli miktarda katkıları bulunmaktadır.
Son birkaç yıldır yemeklik patates, salçalık domates ve soğan üretimi de büyük ekonomik girdiler sağlamaktadır. Niksar’ın konumu, komşu bölge pazarlarının boş oluşu, ürünlerinin pazarlanmasını kolaylaştırmış, gelirlerde büyük artış olmuştur.
Niksar’da kurulmuş ve faaliyette bulunan belli başlı sanayi kuruluşlarını şöyle sıralayabiliriz. Bunların hemen hemen tamamı özel sektöre ait kuruluşlardır.
İlçede; 4 un fabrikası, 1 yem fabrikası, 1 salça fabrikası, 2 kereste fabrikası, 1 modern kireç fabrikası, 2 tuğla fabrikası, 2 kolonya imalathanesi, 2 naylon bidon fabrikası, 1 otoklav tipi lastik ayakkabı fabrikası, 1 naylon branda ve poşet fabrikası, 2 membaa suyu dolum tesisi, 1 avize imalatı atölyesi, 2 akü imalat atölyesi gibi sanayi kuruluşları bulunmaktadır.
Bu sanayi kuruluşlarında üretimi yapılan malların çoğunluğu iç pazarda tüketilmesine rağmen bir kısmı da ihraç edilebilmektedir.
Niksar ekonomisinde geleneksel el sanatlarından hereke tipi el halısı dokumacılığında önemli bir yeri vardır.Niksar bölgenin halı merkezi konumundadır.
Niksar’ımızın geleneksel el sanatlarının ikincisi de el yapımı süpürge imalatıdır. Bu konuda çalışan 35’e yakın süpürge imalathanesi bulunmaktadır.Son yıllarda süpürge imalatında makineleşmeye gidilerek seri imalata başlanmıştır. Bu sektörde Niksar’a ekonomik yönden büyük katkılar sağlamaktadır.
Niksar ekonomisinde küçük ve büyük baş hayvan besiciliğinin de büyük yeri vardır. Besi yapılan büyük ve küçük baş hayvanlar yurtiçi pazarlarında satılmakta olup ekonomiye girdi sağlamaktadır. Yöredeki hayvan pazarının merkezi konumunda olduğundan bu sektör senenin her mevsiminde canlılığını korumaktadır.
Zengin bir bitki örtüsü olan ilçenin hemen hemen her yöresinde arıcılık yapılmaktadır.
Niksar çevresinin ormanlarla kaplı olması nedeniyle orman ürünlerinden mantar, ıhlamur, kuşburnu ve buna benzer orman bitkilerinin de Niksar ekonomisine katkıları bulunmaktadır.
Niksar’da kurulmuş 35 anonim şirket, 108 limited şirket ve 43 çeşitli kooperatif bulunmaktadır.
Niksar küçük sanayi sitesi 1975 yılında kurulmuştur. Gürçeşme kasabası yakınlarında bulunan Organize Sanayi bölgesinde altyapı inşaatına 18.04.2005 tarihinde başlanmış olup, çalışmalar halen devam etmektedir.
İlçede belediyeye ait 750 tonluk soğuk hava deposu ve modern et entegre tesisi bulunmaktadır.
SAĞLIK DURUMU:
İlçe Merkezinde 150 yatak kapasiteli bir devlet hastanesi mevcuttur.
İlçemizde ayrıca 3’ü merkezde olmak üzere toplam 12 sağlık ocağı ve 1 Verem savaş Dispanseri, 1 112 Acil Yardım ve Kurtarma istasyonu bulunmaktadır.
EĞİTİM DURUMU
İlçemizdeki tek yüksek eğitim kurumu Tokat Gazi Osman Paşa Üniversitesine bağlı Niksar Meslek Yüksek Okuludur.
Meslek Yüksek Okulu bünyesinde Bilgisayar Teknolojisi ve Proğramlama, Elektrik proğramı, Endüstriyel Elektronik Programı, Turizm ve Otel İşletmeciliği, Muhasebe ve Pazarlama bölümleri mevcut olup, 371 öğrenci eğitim görmektedir. Yüksek okulumuzda 13 akademik personel görev yapmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim ve öğretim kurumları yönünden ilçemizin durumu iç açıcıdır. Halen ilçe merkezinde 1 Genel, 1 Anadolu ve 4 meslek lisesi olmak üzere 6 lisemiz mevcut olup, liselerimizde 189 öğretmen 2986 öğrenciye eğitim vermektedir. İlçe merkezinde ayrıca 12 İlköğretim Okulumuzda 259 öğretmen 5520 öğrenciye eğitim ve öğrenim hizmeti sunmaktadır. İlçede ayrıca 3 pansiyon mevcut olup, bu pansiyonlarımızda 691 öğrenci barınmaktadır.
İlçemizde ayrıca eğitim birimleri olarak Halk Eğitim Merkezi, Mesleki Eğitim Merkezi ve Öğretmen evi bulunmaktadır.
İLÇENİN TURİSTİK VE DOĞAL YERLERİ
Orta Karadeniz Bölgesinin iç kısmında kalan Niksar, coğrafi konumu ve M.Ö.3 bin yılına dayanan tarihi geçmişi, tarihi eserleri ve doğal güzellikleriyle ilgi çeken turistik bir ilçe konumundadır.Zengin bir geçmişe sahip olan İlçe bugün, Roma ve Bizans dönemine ait Kalesi, köprüleri, çeşmeleri, han ve hamamları, mezar ve türbeleriyle, dünyaca tanınmış Ayvaz suyu, Çamiçi yaylası ve yemyeşil doğasıyla adeta turistleri beklemektedir.
Özellikle İlçe alanının büyük bir bölümünü kaplayan ormanlar, sayısız mesire yerlerinin ve avlanma imkanlarının doğmasını sağlar. Çamiçi yaylası, Kale, Ayvaz Parkı, Düztepe Parkı, Buğama suyu başlıca mesire yerleridir.
ÇAMİÇİ YAYLASI :
İlçeye 17 km. uzaklıkta olup, Niksar; Ünye yolu üzerindedir. İlçenin kuzeyine düşer. Tamamen çam ağaçlarıyla kaplı, tabiat harikası bir yöredir. Başlangıçta 3-5 yayla eviyle (Ahşap yapı) başlayan yapılaşma giderek artmış,bugün bölgede hane sayısı yüzlerle ifade edilmeye başlamıştır. Bu hızlı ve plansız yapılaşma beraberinde bir çok sorunlar getirmiş ise de yayla hala Niksar halkının ve çevre ilçe ve illerin rağbet ettiği en önemli mesire ve piknik yerlerinden birisidir. Yayla;Büfe,Lokanta,Kebap Ocakları, içme suyu,geniş oyun alanlarıyla l0.000 kişinin yararlanabileceği büyüklüktedir.
Çamiçi Yaylası son yıllarda Niksar Belediyesinin geleneksel hale getirdiği ve her yıl yaz aylarında düzenlediği "Çamiçi Yayla Şenlikleri" ne de sahne olmakta ve yörenin tanıtılmasına büyük katkı sağlamaktadır. Geçen birkaç yılda, Çamiçi Yaylası; Orta Anadolu'dan hatta Akdeniz Bölgesinden, Karadeniz Bölgesine (En kısa yol olduğundan) seyahat edenlerin dinlenme amacıyla mola verdiği bir uğrak yeri haline gelmiştir.
Çamiçi Yaylası son yıllarda artık Niksar halkının yazlığı konumuna gelmiştir. Mayıs, Eylül ayları arasında ilçe halkı ve çevre ilçeler özellikle hafta sonları adeta Çamiçi yaylasına taşınır. Son yıllarda ülkemizde yayla turizmine artan ilgi, Çamiçi Yaylasını daha da önemli hale getirmiştir. Yaylanın Turizm Bakanlığınca Turistik Yaylalar sınıfına dahil edilmesi Niksar İlçe ve yöresinin kalkınmasına büyük katkı sağlayacaktır.
AYVAZ PARKI :
Dünyaca ünlü Ayvaz suyunun çıktığı alanın yakınında kurulu olan, çam ağaçlarıyla kaplı içinde köprülü havuzu, büfeleri, Lokantaları, çocuk oyun alanları, dinlenme yerleri bulunan çok güzel bir parktır. Başlangıçta, çok önceleri meyve ve çam ağaçlarıyla kaplı yeşil bir alan iken, daha sonraki yıllarda (1980'li yıllar) Niksar Belediyesinin düzenlemesiyle bugünkü halini almıştır.Park ilçenin 2 km. kadar güney doğusunda bulunmaktadır. Çevre il ve ilçe halkının da rağbet ettiği önemli dinlenme merkezlerinden birisidir.
DÜZTEPE PARKI :
Düztepe Parkı, ilçenin batısında, maduru deresiyle, kuru derenin ayırdığı Niksar'a hakim bir tepe noktasında yer almaktadır. Önceleri Sivritepe olarak adlandırılan bu yer, Belediyenin düzenlemesiyle içinde havuzu ve oturma yerleri bulunan bir park haline dönüştürülmüştür. Geniş bir alanı kapladığından, yaz aylarında düğün ve nişan merasimleri de bu parkta yapılabilmektedir.
KALE :
Niksar'ın Roma ve Bizans dönemlerinde inşa edilen Kale'si aynı zamanda çok güzel bir piknik yeridir. Yüksek bir mevkide olup, tarihi bir mekan içermesi temiz havası, yeşilliğiyle Kale de önemli piknik yerlerinden bir tanesidir. Özellikle Hıdrellez ve Bahar bayramlarında Niksar halkının Kale'ye çıkıp piknik yapması bir gelenek haline gelmiştir.
TARİHİ ESERLER
1- Niksar Kalesi l3- Cin Camii
2- Yağı basan Medresesi 14-Kırkızlar Kümbeti
3- Yağı basan Türbesi 15-Hacı Çıkrık Türbesi
4- Kalel Camii 16- Sunguriye Türbesi
5- Kale Hamamı 17- Yusufşah Türbesi
6- Kale Kilisesi 18- Erzurumlu Emrah'ın Türbesi
7- Melikgazi Mezarlığı 19- Lüleci Zade Kardeşler Çeşmesi
8- Melikgazi Türbesi 20- Taşmektep
9- Kulak Tekkesi (Kümbet) 21- Leylekli (Yılanlı)Köprü
10-Ak yapı Kümbeti 22- Talazan Köprüsü
11-Çöreği Büyük Camii 23- Hamidiye Köprüsü
12- Ulu Camii 24- Hamamlar