Vitaminler ve Eksikliğinde görülebilecek hastalıklar

Vitaminler ve Eksikliğinde görülebilecek hastalıklar

VİTAMİN NEDİR ?
Vitaminler, sağlıklı yaşamın vazgeçilmez bir parçası olan organik bileşiklerdir. Vitamin Latince yaşam anlamına gelen “vita” sözcüğünden kaynaklanır.
Vitaminler yağda ve suda eriyenler olarak iki gruba ayrılır .

YAĞDA ERİYEN VİTAMİNLER : A, D, E ve K vitaminleridir .
SUDA ERİYEN VİTAMİNLER : B grubu vitaminler ile C vitaminidir .

ÖNEMİ

A vitaminiEnfeksiyonlara karşı direnci arttırır normal büyüme, üreme, kemik ve diş gelişimi, görme için gereklidir.Cildin tırnakların ve saçların sağlıklı kalmasını sağlar. Diş ve dişetleri için büyük önem taşır .
Kayısı,kuşkonmaz,mayd anoz,ıspanak,havuç,kereviz, marul, portakal, erik,domateste bulunur.

D vitamini:
İnce bağırsaklardan kalsiyumun emilmesine yardımcı olur, kalsiyumun kemiklerde ve dişlerde tutulmasını sağlar .
Balık yağı, balık, yumurta, tereyağı, karaciğer, et, sebzeler, güneş

E vitamini:
Antioksidan etkilidir. Alzheimer hastalığının ilerlemesini yavaşlatıyor Yaşlı kişilerde bağışıklık sistemini güçlendirir. Hücrelerin daha uzun yaşamasını ve yenilenmesini sağlar .
Buğday,tohumlu besinler, soya fasülyesi yağı,arı sütü, ceviz, marul, tere, kereviz, maydanoz, ıspanak, ahana, mısır yağı, mısır, yulaf

K vitamini:
Karaciğere gelen Kvitamini burada üretilen bazı pıhtılaşma faktörlerinin yapımında rol alır. k vitamini takviyesi yanlızca kanamalı hastalarda verilir.
Ispanak,kabak, marul, yeşil domates, yeşil biber, inek sütü, peynir, tereyağı, yumurta,kırmızı et, pirinç, karaciğer, mısır, muz, şeftali, çilek

B1 vitamini:
Kasların ve sinir sisteminin faliyeti için gereklidir.Yetersizli ğinde iştahsızlık, huzursuzluk, bellek zayıflığı ve dikkat azalması görülür.
Buğday,kepek, bira mayası, taze sebze meyve, koyun eti, sığır eti, balık eti, yumurta, süt

B2 vitamini:
Eksikliğinde dilde kızarma, yanma hissi, ağız çevresi ve dudaklarda kızarma, tahriş, çatlaklar, gözlerde kaşıntı, yanma hissi, katarakt oluşumu, saçların dökülmesi,çocuklarda büyüme yavaşlaması, kilo kaybı, sindirim sorunları oluşur .
Karaciğer, böbrek, buğday unu, patates, et, süt,yumurta, peynir, kepek, yeşil sebzeler, havuç, fındık, yer fıstığı, mercimek

B3 vitamini:
Yetersiz beslenme sonucu deriyi sinir sistemini tutan pellegra adlı hastalık ortaya çıkar. Hücrelerin oksijeni kullanabilmeleri için gereklidir. Midede sindirimin temel taşlarıolan asitlerin üretimini sağlar.
Bira mayası, kepek, yer fıstığı, sakatat,kırmızı et, balık, buğday, baklagiller, un, yumurta, süt, limon, kabak, incir, portakal, hurma

B5 vitamini:
Doğada bol olduğu için eksikliğine rastlanmaz. Ayrıca bir miktar bağırsaklarda da yapılmaktadır. Eksikliği kan şekerinde düşme, ellerde titreme, kalp çarpıntıya neden olur .
Karaciğer, kırmızı et, tavuk, yumurta, ekmek, sebzeler

B6 vitamini:
Sinir sistemi ve hormonların çalışmasını düzenler.Vücudun savunmasında antikor ve akyuvar oluşumunda rol oynar. Eksikliğinde migren tipi baş ağrısı, kansızlık, ciltte kuruluk, görme problemleri, yuşukluk, adele zayıflığı ve krampları oluşur .
Karaciğer, böbrek, kırmızı et, balık, yumurta, ekmek, sebzeler

B11 vitamini:
Kırmızı kan hücreleri ve sinir dokularının oluşumunda aktif rol oynar. Hücre bölünmesi için gereklidir. Bu etkisi ile büyümeyi de sağlar. Anne karnındaki bebeğin sinir sisteminin gelişimi için de gereklidir. Eksikliğinde iştahsızlık, kilo kaybı, bulantı, kusma, ishal, baş ağrısı, unutkanlık, çarpıntı gibi bazı kalp sorunları oluşabilir .
Karaciğer, böbrek, kırmızı et, ıspanak, marul, yumurta, ekmek, portakal, muz

B12 vitamini:
Besinlerle veya sigara gibi alışkanlıklarla vücuda giren siyanürü etkisiz hale getirir. Eksikliğinde dilde hassasiyet, şişme, kızarma, hayal görme, depresyon, adalelerde kasılmalar, sinir iltihaplarına bağlı olarak el ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma şikayetleri oluşur .
Karaciğer, yürek, böbrek, kırmızı et, tavuk, balık, süt, peynir, yumurta

C vitamini:
Vücudumuz C vitaminini üretemez bitkiler ve bazı hayvanlar bu vitamini üretebilmektedir. Besinlerle alınan vitamin 2 saat içersinde kullanılır 4 saat sonunda kandan uzaklaşır. Yaraların iyileşmesini, damarların sağlıklı olmalarını sağlar.Vücudun savunma sistemini artırıcı etkisi vardır. Histamin yapımını azaltarak allerjik olayların şiddetini düşürür. Eksikliğinde diş eti kanamaları ve çekilmeleri olur.
Siyah üzüm, narenciye, çilek, kavun, karpuz, yeşil biber, maydanoz, brokoli, havuç, soğan, bezelye

Vitaminlerin Eksikliği

B vitamini

B vitamininin eksikliğinde aşağıdaki hastalıklar meydana gelir;

a)Pallegra
B vitamini Eksikliğinde Pallegra hastalığı görülür.Pallegra hastalığında,sinir sisteminde bozukluklar, davranışlarda anormallikler,sindiri m sistemi bozuklukları ve deride yaralar görülür.

b)Tetani
Gerilme,hormonalburkulma.Diz ve dirsek eklemlerinin ani burkulması. Kas seğirmeleri,krampları ve sarsılmalarıyla beliren ve paratiroid salgısınınazlığından ileri gelen bir çeşit hormonal tetanoz.

c)Beri-Beri
Birzamanlar Doğu’da, pirinç yenen ülkelerde yaygın olan bir vitamineksikliği ,hastalığıydı. “Islak” ve “kuru” olmak üzere, başlıca ikitipi vardır. Islak tipte, kalp kası gevşemekte ve hastada zafiyet veödem (dokulara fazla su sızmasından ötürü, bacaklar ve karında meydanagelen şişlikler) ortaya çıkmaktadır. Kuru tipte ise, başlıca yıkım,organlara giden sinirlerde olup, hastada yürüme bozuklukları ortayaçıkar. Beri-beri, B1 vitamini (thiamine) eksikliğine bağlıdır vevitaminin kaynağı olan kabuk bölümü çıkarılmış pirinç yiyenlerde görülmekteydi. Ayrıca, aşırı içki içen ve gastriti olan kişilerde de,hem vitamin emilimi bozulmakta, hem de iştah kesildiğinden, gereklivitamin alınamamaktadır. Bu eksiklik, İkinci Dünya Savaşı’nın Japonesir kamplarında çok görülmekteydi.
Tedavi: Thiamin vermektir ve etkisi yüzde yüzdür. B1 vitamine vücudungereksinimi yaklaşık günde 1,5 mg’dır. Bu vitamin, bütün yaşayanhücrelerde ve bundan ötürü, çoğunluk doğal yiyeceklerde bulunur.

C vitamini

C vitamininin eksikliğinde aşağıdaki hastalıklar meydana gelir;

a)İskorbit(Skorbüt)
Skorbüt, C vitamini eksikliğinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Halk arasında diş eti çekilmesi olarak bilinir.
Halsizlik, kolayca kanayan dişetleri, ciltte morluklar, eklemlerde ağrıve yuvarlanan saçlar belirtileridir. C vitamini eksikliğinde ,iştah azalması, yara iyileşmesinde gecikme, deride kuruluk veçatlamalar, eklemlerde şişmeler olur. Vücut direncinin azalmasındandolayı grip ve nezleye yakalanma riski artar.
Tarihte özellikle uzun süre denizde kalan denizcilerde görülen birhastalıktır. Taze meyve sebze olmadan, kuru gıda ile uzun süre idareetmek durumunda olan denizcilerde C vitamini eksikliğinden dolayıskorbüte rastlanmaktaydı. Zamanın el verdiği teknoloji ile vitaminhapları yapılamadığından C vitamini bir şekilde taze sebze meyvedışındaki gıdalardan elde edilmeliydi. Rom, sirke, turşu ve ham misketlimonu bu amaçla gemilerde erzak listesinde yer almaya başlamıştır.
Sigara içenlerin, alkol alanların ve stres içinde olanların Cvitaminine olan ihtiyaçları artar. Çünkü bu 3 faktör vücut direnciniazaltan etmenlerdir.

A vitamini
A vitamininin eksikliğinde aşağıdaki hastalıklar meydana gelir;

a)Gece Körlüğü
BeslenmedekiA vitamini eksikliğinin neden olduğu bir hastalıktır. Hasta;alacakaranlıkta gereği gibi göremez. Halk arasındaki adı tavuk karasıolan bu hastalık genetiktir. Akraba evliliklerinden dolayı yoğun olarakgörülmektedir. Görme sistemimizdeki retinanın bozukluğundan kaynaklananbir rahatsızlıktır. Belirtileri, yoğun ışıkta, loş ortamlarda,alacakaranlıkta ve gece bulanık görme, cisimleri iyi seçememedir. Günümüzde kesin bir tedavisi yoktur. Ancak retina nakli ilegiderilebilir. Bunun için de normal bir organ naklindeki gibi nakiledilen organı vücudun kabul etmesi gerekmektedir. Nakil edilenretinanın göz tarafından kabul edilmesi gerekmektedir.


D vitamini

D vitamininin eksikliğinde aşağıdaki hastalıklar meydana gelir;

a)Raşitizm
Raşitizm,çoğunlukla D vitamini eksikliğine bağlı olan, genellikle 6 aylık-18aylık çocuklarda görülen kemik hastalığıdır. Kemik oluşumunun tamolmaması nedeniyle tedavisi geciktirilmiş, ihmal edilmiş vakalarda uzunkemiklerde şekil bozukluğu meydana getirir.
Günümüzde ender rastlanan bir hastalık olan, oysa 20. yüzyıl başlarındaKuzey Avrupa ülkelerinde doğan çocukların yaklaşık %90'ının 4 yaşınagelmeden ölmelerine yol açan raşitizm, omurga, kol ve bacakkemiklerinde biçim bozukluklarına yol açar. Başlıca nedeni güneşyetersizliğine bağlı D vitamini eksikliğidir. Çok ender rastlanan birnedeni de, bazı böbrek borucukları hastalıklarıdır. D vitaminieksikliğinden kaynaklanan raşitizm, biçim bozuklukları bırakarakkendiliğinden iyileşme gösterir. D vitamini iyileşmeyi sağlarsa da,doğuştan başlanarak 18. aya ya da 2 yaşına kadar D vitamini vermekyoluyla ortaya çıkmasını önlemek daha doğru bir yöntem olur.
Bu hastalık küçük yaşlarda başlamasına rağmen yetişkin insanlardadagörülür.Bu çok ender rastlanan bir durumdur.Yetişkinlerd e görülen buhastalığa ise kemin eğliki denir.Çocukluktan başlar.hastalığın oluşmasıuzun zaman alır ve iyileşmeside bir o kadar zordur.Eğer raşitizmhastalına yakalanmak istemiorsanız bol bol d vitamini ve güneşe çıkınızve özellikle küçük çocuklara d vitamini ve güneş öneririz.Bu hastalıkzor bir hastalıktır sonu ölüme kadar uzanabilir.

E vitamini
E vitamininin eksikliğinde aşağıdaki hastalıklar meydana gelir;

E vitamini eksikliği
1920'lerin başlarında yapılan bir gözlem, sonradan E vitamini diyeadlandırılan bir beslenme faktörünün, farelerde fetus emilimini önlemekiçin gerekli olduğunu ortaya koydu. Sonradan onun erkek hayvanlardanormal üretkenlik için gerekli olduğu ortaya çıkarıldı. Son olarak Evitamini eksikliği birçok patolojik durumla ilişkilendirildi. Evitamini eksikliği her hayvanda başka etki göstermektedir. Tavşan vemaymunların erkeklerinde kısırlık, hindilerde kanama, maymunlardahemolitik anemiye vs. sebep olmaktadır.

İnsanda E vitamini eksikliği:
Doğada ve besinlerde oldukça bol olan E vitamini eksikliği insanlardaçok az görülür. Çok az sayıda rapor insanlarda E vitaminiyetersizliğini bildirmektedir. Günde yalnız 2-3 mg tokoferol 1-2 yılsüre ile verilirse yetişkin insanlarda E vitamini yetersizliğisemptomları (eritrositlerde peroksidatif hemoliz) gözlenmektedir. Kalıtsal E vitamini yetersizliği olan hastalarda yürümede zorluk,konuşamama, ilerleyen beden hareketleri bozukluğu (ataxia) gibişiddetli nörolojik semptomlar rapor edilmiştir. Yağla yetersizbeslenmelerde nöromuskular bozukluklar 10-20 yıl sonra, çocuklardayetersiz beslenmelerde belirtiler çok daha kısa sürede görülür. Erkendoğan bebeklerde E vitamini eksikliğine bağlı olarak hemolitik anemigörülür. Sindirim esnasında yağ alınamadığı zaman E vitamini eksikliğigörülür ki, bu da kandaki eritrositlerin ömrünün kısalmasına yol açar.E vitamini eksik olan kimselerin eritrositleri bazı oksidan maddelerekarşı dayanıksızıdr. Vitamin E yetersizliğinin immün sistemi üzerindeetkili olduğu rapor edilmiştir.


K vitamini
K vitamininin eksikliğinde aşağıdaki hastalıklar meydana gelir;

a)Hemofili
Hemofiliçoğunlukla genetik geçiş gösteren , vücutta kanın pıhtılaşma sisteminderol alan ve pıhtılaşma faktörleri olarak adlandırılan proteinlerineksikliği veya yokluğu nedeniyle ortaya çıkan ve pıhtılaşma bozukluğuyaratan bir kan hastalığıdır.
Kanın vücutta dolaşmasını sağlayan kan damarları venler, arterler vekılcal damarlardan oluşur. Bu damarlardan herhangi bir tanesinde hasarmeydana gelmesi durumunda iç kanama meydana gelir. Normal şartlarda kandamarı hasar gördükten hemen sonra travmanın damar üzerine etkisiyledamar duvarı kasılır ve "Trombosit" adı verilen kan hücreleri devreyegirerek hasarlı bölgede "Trombosit Tıkacı" adı verilen geçici bir tıkaçoluşturur. Damardaki yırtılma küçükse, bu tıkaç kan kaybını tek başınadurdurabilir, fakat delik büyükse kanamayı durdurmak için Trombosittıkacına ek olarak kanın pıhtılaşması da gerekmektedir. Bu aşamada,pıhtılaşma faktörlerine ihtiyaç vardır. Pıhtılaşma faktörlerinindevreye girmesiyle oluşan Fibrin İplikçikleri, Trombositleri, kanhücrelerini ve plazmayı da içine alarak kan pıhtısını oluşturur.
Hemofili'de ise yeterince güçlü bir kan pıhtısı oluşamamaktadır. Bunedenle bir Hemofili hastasında vücut içi veya vücut dışı ciddi birtravma meydana gelirse, hastaya genellikle pıhtılaşmanın sağlanmasıiçin tıbbi müdahale gerekir. Hemofili hastalarının kanamaları normalbir insandan daha hızlı kanamaz, fakat kan kaybının süresi uzundur.[/size]